جایگاه و آثار عفو و بخشش در استحکام خانواده با تأکید بر آیات و روایات

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌پژوه کارشناسی معارف اسلامی و علوم تربیتی از کشور رواندا، مجتمع آموزش عالی بنت‌الهدی، جامعه‌المصطفى العالمیه، قم، ایران.

2 مربی گروه علوم تربیتی، مجتمع آموزش عالی بنت‌الهدی، جامعه‌المصطفی العالمیه، قم، ایران.

چکیده

پژوهش حاضر جایگاه و آثار عفو و بخشش در استحکام خانواده در عصر کنونی را با تأکید بر آیات و روایات بررسی می­کند. از نگاه دین اسلام، عفو و بخشش از مهمترین فضایل اخلاقی در قوام و استحکام خانواده است. برای رشد و تقویت روابط خانواده در سایه سلامت روانی و بستر بهبود وضعیت مناسب برای اعضای خانواده، نسل­های سالم و تربیت فرزاند، خانواده نیاز به آرامش دارد. یکی از عوامل مهم و کلید اساسی برای رسیدن به آرامش، عفو و بخشش است. عفو و بخشش، شرط پایداری و استحکام خانواده و تربیت مطلوب فرزندان است. اعمال قوانین خشک و غیرمنعطف و چارچوب­های قانونی بدون توجه به حاکمیت اخلاق و عدم توجه به جنبه احساسی اعضای خانواده زندگی را فاقد صفا و صمیمیت کرده و خانواده از نشاط و پویایی تهی می­سازد. در چنین فضایی ناسازگاری و کشمکش بین اعضا آرامشی را که خانواده باید برای زوجین و فرزندان ایجاد کند، نخواهد داشت و اضطراب و اختلالات روانی توسعه می­یابد. ازاین­رو، بررسی فواید و تأثیر این فضیلت اخلاقی به رشد و تقویت روابط خانوادگی سالم کمک شایانی خواهد کرد. تحقیق حاضر باروش توصیفی-تحلیلی، آثار تربیتى عفو و بخشش در استحکام خانواده را تبیین می­کند. یافته‌های تحقیق بیانگر آن­ است که عفو و بخشش در خانواده با ایجاد امنیت روانی و آرامش در خانواده، حفظ حرمت و عزت ­نفس اعضای خانواده، ایجاد همدلی و سازگاری، دوری از فردگرایی و پرورش ارزش‌های اخلاقی در استحکام خانواده نقش بسزایی دارد.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. قرآن کریم. مترجم: مکارم شیرازی، ناصر.، و فولادوند.
    1. اکبری آرایی، منصور.، نیک­خواه، رضا.، و جعفرزاده، سیامک (1399). عذرخواهی به­عنوان یکی از شیوه­های جبران خسارت معنوی در مسئولیت مدنی. نشریه حقوق دادگستری، (84)109، 251 -270.
    2. ایمانی­فر، حمیدرضا.، فاطمی، جمیله.، و امینی، فاطمه (1391). بخشش از دیدگاه روان­شناسی و قرآن کریم. نشریه انسان­پژوهی دینی، سال نهم، شماره27، ص149-174.
    3. بانکی­پور فرد، امیرحسین.، مؤمنی­راد، فهیمه.، و صدری، سیدمهدی (1396). عوامل تعالی­بخش مؤثر در تحکیم بنیان خانواده در آرای مفسران و اندیشمندان معاصر مسلمان. نشریه فرهنگی-تربیتی زنان و خانواده، (12)41، 69-90.
    4. پرچم، اعظم.، و فتاحی­سده، فاطمه (1395). کارکرد بخشش در تحکیم و آرامش خانواده ازمنظر قرآن (نمونه­پژوهی: رفتار حضرت یعقوب و حضرت یوسف (ع)). نشریه بصیرت و تربیت اسلامی، سال13، شماره370، 67-87.
    5. تمیمى آمدى، عبدالواحد بن محمد (1410). غررالحکم و دررالکلم. قم: دار الکتاب الاسلامی.‌
    6. توحیدی­نژاد، علی (1398). آثار فردی و اجتماعی مدارا در خانواده از دیدگاه قرآن و حدیث. نشریه دانش‌ها و آموزه‌های قرآن و حدیث، شماره6، 66-85.
    7. جان­بزرگی، مسعود.، پسندیده، عباس.، و آذربایجانی، مسعود (1402). خانواده­درمانگری معنوی خداسو. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
    8. جوهری، اسماعیل بن حماد (1376). الصحاح. بیروت: دار العلم للملایین.
    9. حرانی، ابومحمد (1393). تحف‌العقول عن آل‌الرسول (ص). مترجم: حسن‌زاده، صادق. تهران: نشر آل علی (ع).
    10. خدایاری­فرد، محمد.، غباری، باقر.، فقیهی، علی­نقی.، و وحدت تربتی، شادی (1381). روش­درمانی عفو با تأکید بر دیدگاه اسلامی. نشریه روان­پزشکی و روان­شناسی بالینی ایران، سال هشتم، شماره1، 39-48.
    11. دهخدا، علی­اکبر (1373). لغت­نامه دهخدا. تهران: دانشگاه تهران.
    12. راغب اصفهانی، حسین بن محمد (1412). مفردات فی غریب القرآن. محقق: صفوان عدنان داودی. بیروت: دار العلم.
    13. راغب، حسین بن محمد (1412). مفردات الفاظ قرآن. دمشق: دار القلم و دار الشامیه.
    14. رجبی ویسرودی، باقر (1398). فردگرایی ره­آورد مدرنیته و مدرنیزاسیون. https: //youngsociologists.com/
    15. رحیمی، مرتضی.، و سلیمانی، سمیه (1395). نقش عذرخواهی و بخشش در پایگاه زندگی اجتماعی. نشریه پژوهشهای اخلاقی، سال هفتم، شماره2، ص81-102.
    16. زارع­پور، محسن.، و شفیعی، میلاد (1399). قرآن، خانواده، آرامش. قم: مرکز بین­المللی ترجمه و نشر آفاق.
    17. زندی­پور، طیبه.، آزادی، شهدخت.، و ناهیدپور، فرزانه (1390). بررسی رابطه ویژگی‌های شخصیتی، بخشش و سلامت روان در زوج‌های مراجعه­کننده به مراکز بهداشت گچساران. نشریه زن و جامعه، (2)2، 1-18.
    18. طیب­حسینی، سید محمد.، و مشک مسجدی، راضیه (1394).آثار تربیتی عفو ازمنظر قرآن مجید. نشریه تخصصی تفسیر، علوم قرآن و حدیث، سال هفتم، شماره بیست­وششم، 137-174.
    19. عالمی جوادیه، اعظم.، کاظمی، مجید.، و فرخ اباذری، مجید (1398). ارتباط طلاق عاطفی با تعارض کار-خانواده در پرسنل بالینی دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان. نشریه سلامت جامعه، (13)2، 74-82.
    20. غباری­بناب، باقر (1388). استفاده از روش عفو و گذشت در اصلاح روابط بین­فردی. https: //www.kashanu.ac.ir/
    21. فراهیدی، خلیل بن احمد (1409). العین. قم: نشر هجرت.
    22. قرائتی، محسن (1383). تفسیر نور. تهران: مرکز فرهنگى درس­هایى از قرآن.
    23. قرشی بنابی، علی­اکبر (1374). تفسیر احسن الحدیث. تهران: مرکز چاپ و نشر بنیاد بعثت.
    24. کلینی، محمدبن یعقوب (1385). اصول کافی. تهران: انتشارات قائم آل محمد.
    25. کمری، سامان.، شهیدی، شهریار.، و آهنگرکانی، محمد (1393). نقش بخشایش و معنویت در پیش­بینی سطح کارایی خانواده. نشریه تحقیقات در علوم رفتاری، (12)2، 31-21.
    26. گرامی, غلامحسین.، و جعفری، نرگس (1401). روش قرآن در ترغیب به عمل صالح ازطریق تقویت انگاره‌های اعتقادی (مطالعه موردی تأثیر خداباوری بر صفح). نشریه آموزه‌های قرآنی، 19(36)، 173-191.
    27. گیلانی، عبدالرزاق (1377). ترجمه مصباح الشریعه. تهران: انتشارات پیام حق.
    28. لسانی فشارکی، محمدعلی.، و حاج شیخ علی زهرایی، زهرا (1396). عفو و صفح در کتاب و سنت. نشریه بصیرت و تربیت اسلامی، (14)41، 135-166.
    29. متقی هندی، علی بن حسام­الدین (1409). کنزالعمال. بیروت: الرساله.
    30. متقی هندی، علی بن حسام­الدین (1389). کنزالعمال فی سنن الاقوال و الافعال. بیروت: التراث الاسلام.
    31. محصص، مرضیه (1396). مفهوم‌شناسی توصیفی مغفرت با تأکید بر روابط هم‌نشینی. مطالعات­قرآنی و فرهنگ­اسلامی، (1)3، 27-60.
    32. مدبر اسلامی، علی (1400). گذشت بزرگوارانه (تحلیل چیستی صفح در قرآن با تأکید بر دیدگاه عالمه جوادی آملی). نشریه اخلاق وحیانی، سال نهم، شماره دوم، 5-37.
    33. مدرسی، سید هادی (1386). دوستی و دوستان: مجموعه معارف اسلامی در هنر رفتار با مردم. مترجم: شیخی، حمیدرضا.، و آژیر، حمیدرضا. مشهد: بنیاد پژوهش­های اسلامی.
    34. مصطفوی، حسن (1430). التحقیق فی کلمات القرآن الکریم. بیروت: دار المعارف الحکمیه.
    35. نریمانی، محمد.، رحیمی، سعید.، و صداقت، مهرناز (1397). پیش­بینی طلاق عاطفی زوجین براساس الگوهای ارتباطی خانواده و ساختار انگیزشی. نشریه روان­شناسی خانواده، (5)2، 38-27.
    36. یاریان، سجاد.، محمودی مقدم، سید روح­الله.، خرامین، شیرعلی.، و نیکدل، فریبرز (1393). اثربخشی مداخله گروهی بخشش بر سلامت ذهنی و کنترل خشم زندانیان با جرم نزاع دسته­جمعی. نشریه اندیشه و رفتار در روان­شناسی بالینی، (8)31، 17-26.
    37. Baharudin, D.& Che Amat, M.A. Mohd Jailani, M.R (2011). Sumari,D.F. The Concept of Forgiveness as a Tool in Counseling Intervention for Well-being Enhancement. PERKAMA International Convention.
    38. Enright, R. (2001). Forgiveness is a choice: A step-by-step process for resolving anger and restoring hope. Washington,DC: American Psychological Association.
    39. McCullough, M. E. (2001). Forgiveness: Who does it and how do they do it? Current Directions in Psychological Science, 10 (6), 194-197. https: //doi.org/10.1111/1467-8721.00147
    40. L. (2011). FORGIVENESS AND SELF-REGULATION: Forgiveness as a Mechanism of Self-Regulation: An Ego-Depletion Model, Honors Thesis in Psychology University of Richmond.
    41. Naiemi Gh, Mohsenzadeh F, Pirsaghi F, Maleki T. (2016). Role of personality characteristics and family of origin in anticipation of forgiveness. J research & health 6 (1).146
    42. Warsah, I. (2020). Forgiveness Viewed from Positive Psychology and Islam. Islamic Guidance and Counseling Journal, 3 (2). https: //doi.org/10.25217/igcj.v3i2.878 E-ISSN: 2614-1566 Published by: Institut Agama Islam Ma’arif NU (IAIMNU) Metro Lampung p.115

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار